Son dört yıldır açık kaynaklı teknolojileri kullanarak dünyayı daha iyi bir yer haline getirecek girişimlere yatırım yapmakta olan Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuk Fonu, şimdi işleri daha da ilerletmeyi hedefliyor.
UNICEF Ventures’ın yatırım danışmanı Cecilia Chapiro, UNICEF’in gelişmekte olan ülkelerdeki gelişmekte olan teknolojileri desteklemek amacıyla 2016 yılında inovasyon fonu kurduğunu, o zamandan bu yana ise toplam 35 ülkede 50’den fazla yeni işletmeye yatırım yapıldığını açıkladı.Chapiro, “Milyarlarca insanı, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki çocukları etkileme potansiyeline sahip teknolojilere yatırım yapmayı tercih ediyoruz.” dedi.
Blockchain’i küresel etki oluşturabilecek teknolojilerden biri olarak tanımlayan UNICEF, bir buçuk yıl önce inovasyon fonu aracılığıyla üçü Blockchain odaklı olmak üzere toplam altı start-up şirketine 100.000 dolarlık sermaye fonu bağışladı.
Blockchain teknolojisinin daha iyi anlaşılabilmesi adına UNICEF, Ekim 2019’da Ethereum Vakfı tarafından desteklenen bir kripto para fonu kurdu. Bu fonun inovasyon fonundan tek farkının kripto para birimine yatırım yapılması olduğunu dile getiren danışman Chapira:
“UNICEF’in inovasyon fonu, şirketlerin bir yıllık portföy deneyimine katılmalarına olanak tanıyor. Bu yatırım, şirketlere finansal olmayan faydalar sağlıyor. Çok sayıda kullanıcıya fayda sağlamak için gelişime açık ve güçlendirilebilir bir prototip sunan şirketleri arıyoruz. Bu şirketleri çeşitli yollarla destekliyor ve bir yıllık programın ardından onları başka yatırımcılarla buluşturuyoruz.”
Blockchain: İnsanlığın gelişimi için büyük fırsat
20 Haziran’da UNICEF’in kripto para fonu, sekiz ayrı açık kaynak teknoloji şirketine bugüne kadarki en büyük kripto para yatırımını (125 ETH – o zamanki değeriyle yaklaşık 28.600 dolar -) yaptı. Hemen ardından, çoğu şu an gündemde olan COVID-19 salgını ile ilgili olan ve küresel sorunlarla mücadele etmek için açık kaynaklı teknolojilerden yararlanan Blockchain girişimlerine de ayrıca 100.000 dolar değerinde ABD doları ve kripto para yatırımı yapılacağı açıklandı.
UNICEF’in kripto para fonu ile Blockchain girişimlerine ciddi miktarda yatırımların yapıldığını belirten Chapiro : “Bir yıl önce üç tane, iki hafta önce ise birkaç tane daha Blockchain şirketine yatırım yapmış olan UNICEF’in kripto para fonu, yaklaşık beş ila sekiz açık kaynaklı Blockchain projesini finanse edebilecek yeni bir büyüme seviyesine ulaştı.” şeklinde konuştu.
Chapiro’ya göre UNICEF, teknolojiye en çok ihtiyaç duyulan ülkelerde dönüştürülebilen ve nihayetinde etkin olarak kullanılabilen bir Blockchain prototipi üzerinde çalışan start-up şirketlerini desteklemeyi amaçlıyor. Örneğin, son fonlama turunda UNICEF, Hindistan merkezli bir şirket olan ve Hindistan hükümeti tarafından düşük gelirli bölgelere gönderilen pirincin tedarik zinciri takibi için Blockchain teknolojisini kullanan StaTwig adlı şirkete yatırım yaptı.
Hindistan’da yoksulluk sınırının altında yaşayan vatandaşlara temel ihtiyaçlarının ulaştırılması için bir Kamu Dağıtım Sistemi (PDS) kullanıldığını ifade eden StaTwig şirketinin kurucusu ve CEO’su Sid Chakravarthy, Hindistan’daki her eyaletin kendi PDS’sini işlettiğini ve COVID-19 salgını nedeniyle PDS ürünlerine yönelik talebin arttığını söyledi:
“Şu an faaliyette olduğumuz Telangana Eyaleti’nde 28.3 milyon ihtiyaç sahibi insan bulunuyor. Pirinç, mercimek, gaz yağı ve şeker gibi çok sayıda devlet destekli ürün bu dağıtım sistemi aracılığıyla ulaştırılabiliyor. En temel gıda olan pirinç, devletin çiftçi ve tüccarlarından temin edildikten sonra değirmenlerde işleniyor, çeşitli noktalardaki depolara nakledilip depolanıyor ve son olarak uygun fiyatlı marketler aracılığıyla ihtiyaç sahiplerine dağıtılıyor.”
Hindistan’ın Kamu Dağıtım Sistemi, teoride etkili görünse de, ele alınması gereken birtakım problemleri bulunuyor. Örneğin Chakravarthy, Hindistan’ın tedarik zincirlerindeki envanterin yeterince şeffat olmadığı belirtti. Daha şeffaf bir sistem, depolarda her bir bölgenin birbirinden farklı miktarda olan ihtiyacını karşılayabilecek yeteri kadar pirincin bulunmasını ve ürünlerin zorlu çevre koşullarına maruz kalmasını engelleyerek kalitenin korunmasını sağlayabilir.
StaTwig şirketi, her ürün için dijital bir kimlik oluşturmak üzere Blockchain teknolojisinden yararlanıyor. Her bir pirinç paketi, kendine özgü dijital kimliğiyle ihtiyaç sahiplerine ulaşana kadar çiftçiler üzerinden takip ediliyor. Bu dijital kimlik ile paketlerin bulunduğu konum, gözetim zinciri ve ürün kalitesini gösteren veriler kaydediliyor.
UNICEF, daha önce de Blockchain tabanlı kamu varlıkları tedarik eden ve çocukların diploma gibi eğitim ihtiyaçlarını tahsis etmek amacıyla 1.000 Blockchain kimliği dağıtmak üzere bir pilot proje yürüten OS City adlı Meksika merkezli startup şirketine yatırım yapmıştı. OS City şirketinin kurucusu Jesús Cepeda, bu projenin, kamu varlıklarının tamamen dijital, güvenli ve şeffaf hale getirilmesini sağlayacak Blockchain tabanlı bir vatandaşlık kimliği uygulamasına yönelik önemli ilk adım olduğunu aşağıdaki ifadelerle dile getirdi:
“Hükümet kayıtlarının tahrif edilmesi sorununa kurcalamaya dayanıklı ve şeffaf bir bilgi tahsis yöntemi olan Blockchain teknolojisi ile çözüm sunuyoruz. Kamu kurumlarının verimliliğini ve güvenini arttırabilmek üzere kişisel hükümet kayıtlarını “nüfus cüzdanı benzeri” bir Blockchain varlığına dönüştürmek amacıyla UNICEF’in sağladığı fondan yararlanıyoruz.”
İtibarî paraya karşı kripto para yatırımları
UNICEF’in hem StaTwig hem de OS City şirketlerine sağladığı finansmanın Ethereum (ETH) üzerinden yapıldığına dikkat çekmekte fayda var. UNICEF’in Blockchain lideri Christina Rose Lomazzo, kripto para ile fon alan çoğu kuruluşun bu fonu hemen itibarî paraya (kağıt para) dönüştürdüğünü söylüyor. UNICEF’in kripto para fonu, daha önce yatırım yaptıkları sekiz şirketin fonları kripto para birimi olarak tutmasını gerektiriyordu:
“Bu sayede şirketler, kripto para birimleriyle yapılan işlemlerin geleneksel sistemlerden farklı olarak daha hızlı ve şeffaf olması yönleriyle sunduğu avantajları daha iyi görmüş oluyor. Bu şirketler, çalışanlarına ödeme yaparken de kripto para birimlerini kullanabilir.”
UNICEF Ventures’ın kıdemli danışmanı ve eş başkanı Chris Fabian, 19 Haziran’da yaptığı bir basın açıklamasında, kripto para fonlarının yedi ülkede bulunan toplam sekiz şirkete aktarılmasının 20 dakikadan az sürdüğünü söyledi. UNICEF ayrıca, kurumların kripto para birimleriyle daha verimli bir şekilde çalışmasına imkan verecek bir dizi araç geliştiriyor. Lomazzo, gerçek bir blok kaşifinin basitleştirilmiş bir versiyonu niteliğindeki kripto para fonu websitesinin şu an geliştirilmekte olan ilk platform olduğunu paylaştı. Bu web sitesi bir yandan kripta paraların içteki değerini gösteren aracı olarak hizmet ederken öte yandan fonların kamusal olarak takibine de izin verecek.
İlginç olan ise, yeni fonlama turu UNICEF’in kripto para fonu için bir ilk olarak hem kripto para hem de itibarî para (kağıt para) şeklinde dağıtılacak. Lomazzo, bu değişikliğin nedeninin kripto paraların hala evrensel olarak yasal olmamasından kaynaklandığını açıkladı.
UNICEF’in öncelikli odak noktası, Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerde bulunan ve kripto para birimlerinin benimsenmesi konusunda hala kısıtlamaları olan girişimlere yatırım yapmaktır. Ayrıca Lomazzo, UNICEF’in bağışçılarının hem kripto para hem de itibarî para (kağıt para) için fon sağladığını belirtti.
Açık kaynak kodunun önemi
UNICEF’in kripto para fonu Blockchain girişimlerine 100.000 ABD Doları ve kripto para yatırırken, diğer önemli bir unsur da her şirketin açık kaynaklı teknolojiden faydalanma gerekliliği. Hyperledger Vakfı’nın genel müdürü Brain Behlendorf, açık kaynaklı lisanslamanın, yazılımı bir kontrol aracından insanlığa fayda sağlayabilecek bir araca dönüştürmek için gerekli olduğunu söyledi:
“Geleneksel yazılımlar kullanıcıları teknoloji sağlayıcısına bağımlı hale getirirken açık kaynaklı yazılımlar, yazılımcı tarafından izin verilen amaçların yanı sıra kullanıcılara herhangi bir amaç için kullanma, manipüle etme ve paylaşma özgürlüğü de sunuyor. Blockchain uygulamalarında bu, sistemin merkezden uzaklaştırılması ve ihtiyaçlara cevap vermesine duyulan güven için doğal bir gereklilik. Bu nedenle, anlamlı Blockchain yapılarının tümü açık kaynaklı yazılımdır. ”
Buna ek olarak Chapiro, bu fonun finansal kazançlardan sağlanan yatırım getirisini ölçmediğinden dolayı, Blockchain teknolojisinin farklı alanlarda sağladığı faydaların anlaşılabilmesi için açık kaynaklı yazılımların son derece önemli olduğunun da altını çizdi.
Blockchain şirketlerine yatırım yapmanın zorlukları
UNICEF’in kripto para fonu, dünyayı potansiyel olarak değiştirebilecek yeni bir girişim grubuna yatırım yapmayı amaçlasa da, bunu yapabilmek dile kolay. Chapiro’ya göre en büyük zorluk, gelişmekte olan ülkelerde bulunan Blockchain şirketlerine ulaşmak. Blockchain projelerinin çoğu ABD, Avrupa ve Asya’da geliştiriliyor.
UNICEF kadın girişimciler veya azınlıklar tarafından kurulan şirketlere de yatırım yapmak istiyor. UNICEF’in inovasyon fonu tarafından yapılan yatırımların yüzde 40’ını kadınların liderliğindeki şirketlere yapılan yatırımlar oluşturuyor. Bu sayının 2020’nin sonunda yüzde 50’ye ulaşması bekleniyor.
COVID-19 salgınının sürpriz bir şekilde ortaya çıkışıyla UNICEF için yatırım yapacak yeni girişimlere ulaşmak daha da zorlaştı. Chapiro, bu süreçteki tek yüz yüze deneyiminin, New York’ta katıldığı bir haftalık bir workshop olduğunu aktarıyor. Yeni vaka sayılarındaki ani artışın ardından ise bu workshop da sanal hale getirilmiş. Bununla birlikte Chapiro, COVID-19’un çoğu şirketi olumsuz yönde etkilemiş olmasına karşın, UNICEF kripto para fonunun faaliyetleri üzerinde pek bir etkisinin bulunmadığını şu sözlerle ifade etti:
“Bu start-up şirketlerinin de yer aldığı fonlama programlarının çoğu COVID-19’un ardından kesildiği veya sınırlandırıldığı için şu an çok daha hızlı fonlama turları yapıyoruz. Birkaç hafta önce, bazıları daha önce de fon desteği sağladığımız sekiz şirkete yatırım yaptık. Şimdi, bu şirketlerin sunduğu hizmetlere yönelik giderek artan bir talep var. Çünkü birçoğu COVID-19’a bağlı problemleri çözmeye başladı. ”
